Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, tel: +18 28-527-09, www.orawa.eu, biuro@orawa.eu
Zwiedzanie z przewodnikiem: od 1 V do 30 IX w godz.8.30-17.00, a od 1 X do 30 IV w godz.8.30-14.30
Skansen jest główną atrakcją turystyczną Orawy . Zajmuje ponad 10 ha terenu, a jego centralnym obiektem jest dwór Moniaków- pierwszych sołtysów Zubrzycy. Starsza część dworu pochodzi z XVII wieku, a nowsza część datowana jest na rok 1784. Przy dworze zachowały się takie budynki gospodarcze jak: owczarnia, stajnia, chlewnia i wozownia. Obecnie w skansenie znajduje się ok. 40 obiektów, są to charakterysty- czne dla Orawy chaty z wyżką, lamus plebański, chata czwórka, karczma, pasieka oraz chłopskie zakłady przemysłowe: tartak, folusz, olejarnia, kuźnia. Zachował się również piękny dworski park. Skansen wzbogacił się o cenny obiekt sakralny, Kościół z Tokarni. Warto skorzystać z edukacyjnych zajęć z regionalizmu, które przybliżają czynności wykonywane dawniej na Orawie, m.in., pieczenie chleba, obróbka lnu, malowanie na szkle, ozdoby z bibuły, lalki szmaciane.
Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela w Orawce, z XVII wieku-zwiedzanie tel. +18 26 425 93 Ten najcenniejszy zabytek na Orawie jest budowlą drewnianą, konstrukcji zrębowej, ściany ma obite gontami. Nawa jedna, sklepiona drewnianym stropem z zaskrzynieniami. Prezbiterium wyższe. W pier-wszej połowie XVIII w. dobudowano na osi prezbiterium murowaną kaplicę Matki Boskiej Bolesnej. Świątynia jest nakryta dwuspadowym dachem gontowym. Wieża izbicowa, konstrukcji słupowej, z kruchtą w przyziemiu, nakryta pierwotnie barokowym hełmem baniastym z latarnią, który w 1901 roku zastąpiono iglistym z czterema wieżyczkami po rogach.
Wnętrze tej świątyni to istny skarbiec i malowana epopeja dziejów Górnej Orawy. Ołtarz główny, pochodzący z początku XVIII w., jest dwukondygnacyjny, z obrazem patrona kościoła i parafii, św. Jana Chrzciciela, posągami św. Wojciecha i św. Stanisława oraz figurami świętych królów węgierskich. Zwieńcza go obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W ołtarzach bocznych znajduje się z jednej strony obraz Niepokalanej, z drugiej Ukrzyżowanie – kopia słynnego dzieła Rubensa. Organy XVIII w. posiadają klawiaturę ręczną. W posadce kościoła wmurowano kilka płyt nagrobnych w tym m.in. pierwszego proboszcza w Orawce i budowniczego kościoła ks. Jana Sczechowicza.
Bezcenną, nadającą koloryt wnętrzu dekoracją, jest przepiękna polichromia, wykonana przez bezimiennych twórców. Jest to monumentalny cykl obrazów imitujących gobeliny, a przedstawiających sceny z życia św. Jana Chrzciciela. Szczególnie cenny i ujmujący w prostocie
i wymowie jest Dekalog, czyli malarskie przedstawienie 10 przykazań, umieszczone na balustradzie chóru muzycznego, zwane popularnie „biblią ubogich”. Malowidło to zawiera cenne elementy ikonograficzne, dotyczące obyczajowości i folkloru dawnej Orawy. W otoczeniu kościoła pradawnym zwyczajem cmentarz grzebalny. W pobliżu bramy prowadzącej do świątyni grób dwóch polskich lotników, którzy zginęli w nalocie przeprowadzonym 3 września 1939 r.
Figury kamienne
Przydrożne figury i krzyże to małe kamienne arcydzieła i wielka atrakcja Orawy. Chroniły one mieszkańców przed kataklizmami i złem, były fundowane również jako dziękczynienie. Wytwarzał je warsztat kamieniarski w Białym Potoku k. Twardoszyna i odznaczają się wysokim poziomem artystycznym. Główna postać figury stojąca na postumencie wykonywana była przez mistrza, zaś postument rzeźbili uczniowie. Pierwsi kamieniarze pochodzili z Krakowa lub Lewoczy, a najstarszym znanym mistrzem kamieniarskim był Jerzy Białopotocki, pracujący
w XVIII wieku. Znakiem rozpoznawczym warsztatu z Białego Potoku jest para anielskich główek umieszczana na cokole figury. Na Orawie najczęściej spotykanymi figurami są: Chrystus Ukrzyżowany, Matka Boża Bolesna (Pieta), Trójca Święta, św. Jan Nepomucem. W gminie Jabłonka zachowało się około 50 figur kamiennych, a najwięcej spotkamy ich wędrując Szlakiem Solnym.
Dzwonniczki loretańskie
Ważny element krajobrazu na Orawie, to drewniane dzwonnice z dzwonkiem loretańskim, zwane też dzwonnicami burzowymi. Dzwonów używano zgodnie z ludowymi wierzeniami do odpędzania burz, gradowych nawałnic, które nad wieś ściągały demony zwane płanetnikami. Można je spotkać w Chyżnem, Jabłonce, Lipnicy Małej, Lipnicy Wielkiej, Zubrzycy Dolnej i Górnej.